تا به حال اسم عسل نپال به گوشتان خورده ؟ عسل های طبیعی انواع گوناگونی دارند که هریک با ویژگی های منحصر به فرد خود خاصیتی مجزا دارد. این عسل ها از نظر ویژگی های فیزیکی، ظاهری و حتی ترکیبات درونی نیز با یکدیگر متفاوت اند. در سراسر جهان عسل های متنوع و گوناگونی با توجه به پوشش گیاهی منطقه، شرایط آب و هوایی و رطوبت، نژاد زنبور ها، … به دست می آید که برخی فقط توسط بومیان همان منطقه قابل تولید هستند.
یکی از عسل هایی که احتمالا نام آن را نشنیده اید عسل نپال است. نپال کشوری در امتداد کوه های هیمالیا در بین چین و هند و در جنوب آسیا با آب و هوایی معتدل کوهستانی قرار دارد.
از ویژگی های منحصر به فرد این منطقه وجود زنبور های عظیم الجثه و غول پیکر(Apis dorsata laboriosa) در دل کوه های هیمالیا است. این زنبورها توانایی تولید عسلی را دارند که در هیچ کجای دنیا قابل تولید نیست. وجود همزمان این زنبورهای غول آسا و در دسترس بودن نوعی خاصی از گونه گیاهی به نام رز کوهستان (که در ادامه به آن می پردازیم) در نپال و برخی مناطق مجاور منجر به تولید عسل قرمز نپال گشته است.
گران ترین عسل جهان
همانطور که اشاره کردیم عسل نپال تنها در میان صخره ها و رشته کوه های هیمالیا توسط زنبورهایی بزرگ هیبت ساخته می شود و تنها افرادی که توان استخراج عسل از این کندوها را دارند بومیان قبیله های هندی و نپالی هستند. علت گران بودن این عسل نیز به خاطر شرایط سخت دسترسی به منابع آن است.
اعضای قبیله که به شکارچیان عسل معروف اند با صخره نوردی های بسیار سخت و بدون ابزار خاصی تنها با طناب و چوب ده ها متر در میان صخره های خطرناک بالا می روند تا به ناب ترین و بکرترین عسل موجود در جهان برسند. در حالی که شکارچیان عسل برای برداشت این عسل کوهستانی گرانقیمت حتی ممکن است با خطر سقوط و مرگ رو به رو شوند اما این کار در قبایل نپالی مانند یک ورزش دسته جمعی انجام میگیرد و روزانه با گذر از میان آبشار ها و دره ها و صخره ها خود را به کندوهای عسل می رسانند.
برداشت عسل توسط بومیان نپال به صورت شکار گروهی دو بار در سال به هنگام بهار و پاییز انجام می گیرد. عسل بهاره که به عسل دیوانه نیز معروف است رنگی سرخ گون با خاصیت گل های وحشی و بکر کوهستانی دارد. خواص شهد و گرده گیاهان سمی این منطقه باعث ساخت عسلی منحصر به فرد در کوهستان نپال، شمال ترکیه در مجاورت دریای سیاه و چند نقطه دیگر شده است.
این عسل پرفایده و بی نظیر با نام اکسیر سلامتی نیز شناخته می شود.
البته باید توجه داشت مقدار مصرف بیش از حد این عسل نیز می تواند آثار مخربی مانند ایجاد توهم در پی داشته باشد در ادامه به توضیح دلیل آن نیز می پردازیم.
روش استخراج عسل نپال از کندوها
مردمان نپالی از صدها سال پیش عملیات برداشت عسل وحشی را از میان کوهستان ها انجام می دادند. روسای قبایل در انجام این کار مهارت دو چندان داشتند و روش های برداشت این عسل را از نسلی به نسل بعد انتقال داده اند. کندوها عموما در قسمت های شیب دارکوه و درمیان صخره ها و به صورت عمودی ساخته می شود در حالیکه شکارچیان با خطراتی نظیر حمله حیوانات، آفتاب سوختگی های شدید و لغزش و سقوط دست و پنجه نرم می کنند، این عسل گرانبها را بدون تجهیزات خاصی و با ادورات ابتدایی مانند طناب و چوب بامبو و نیزه و ایجاد آتش و دود برای دور کردن زنبورهای عصبانی که نیش آنها حتی قادر به عبور از لباس زنبورداری است برداشت می کنند. کندوهای غول پیکر و بزرگ دریایی از عسل را در خود جا داده است به طوری که هر فرد بومی در یک بار شکار خود حدود ۲۰ کیلو عسل جمع آوری می کند.
در گذشته بومیان نپالی (مردمان قبایل کولونگ و گورونگ) از این عسل برای مصرف روزمره و خورد و خوراک افراد قبیله خود استفاده می کردند این در حالی است که امروزه بازدید از این کندوها به یکی از روش های جذب توریست در نپال تبدیل شده است. خاصیت شادی آور و ایجاد سرخوشی بعد از مصرف آن باعث شده افراد بسیاری از نقاط مختلف جهان مشتاق به امتحان کردن و پرداخت هزینه های بالای خرید آن باشند.
گیاهشناسی منشا عسل نپال
در میان بلند ترین رشته کوه جهان و بر افراز بلند ترین کوه های هیمالیا، بزرگ ترین و وحشی ترین زنبورهای جهان مشغول ساخت عسلی سرخ رنگ از شهد و گرده گل های سمی خرزه هندی (رز کوهستان) یا رودوندرون (Rhondodendron arboreum) هستند. درختی همیشه سبز با گل های درخشان به رنگ اکثرا قرمز و گاهی سفید و صورتی و بنفش با بیش از ۱۰۰ گونه و پراکندگی که بیشتر در بوتان، چین، نپال،هند، سری لانکا و تایلند یافت می شود.
این گیاه که به عنوان گل ملی کشور نپال شناخته می شود جذابیت بسیاری برای زنبوران عسل دارد به طوریکه زنبورها کندوهای خود را نزدیک به مناطق رشد این گیاه می سازند و در صورت یافتن این گونه به گل ها و گیاهان دیگر منطقه توجهی نشان نمی دهند.
خرزه هندی دارای ترکیبات روان گردان فعال و دسته ای از ترکیبات شیمیایی به نام گرایانوتوکسین ها است که مسمومیت با آن علائمی چون سوزش دهان، و افزایش بزاق تهوع و استفراغ، تاری دید و ضعف بدنی به همراه دارد. در صورت مسمویت شدید نیز خطر کاهش ضربان قلب و کما و تشنج نیز وجود دارد.
خواص عسل هیمالیا
عسل هیمالیا یا همان عسل نپال در صورتیکه در دوزهای معین شده مصرف شود دارای خواص درمانی عالی است.
خوردن عسل نپال برای سرفه و گلودردهای چرکی مفید است.
تنظیم فشار خون
کلسترول بالا
بهبود دیابت
رفع استرس و مشکلات اعصاب از دیگر فواید آن است.
بومیان منطقه معتقدند خوردن عسل هیمالیا باعث درمان آرتریت و دردهای رماتیسمی و افزایش نیرو جنسی می گردد.
عسل پاییزه نپال یک ضد قارچ قوی است و همچنین در جهت از بین بردن باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک کاربرد دارد.
ویژگی های عسل نپال
عسل به دست آمده از میان صخره های رشته کوه هیمالیا شهدی است روان با طعم قوی و شیرین ولی متفاوت با هرآنچه تا به حال با نام عسل طبیعی خورده اید همراه با کمی مزه تلخ و دودی ک به هنگام خوردن موجب سوزش جزیی گلو می شود. شادی آور قوی است و مصرف چند قطره آن به شدت انرژی بخش است.
مصرف بیش از عسل نپال
وزوز گوش به هنگام صحبت کردن از اولین علائم مصرف زیاده از حد این عسل محسوب می شود. همانطور که اشاره کردیم خوردن عسل دیوانه بیش تر از دوز معین ( بیشتر از یک قاشق غذاخوری در روز) می تواند باعث بروز علائمی مانند تهوع، استفراغ، سبکی سر، اختلال دید و دو بینی و توهم، شل شدن اندام ها و عدم تشخیص رنگ ها و نورها و حتی ایجاد فلجی موقت شود. با اینکه تا به حال مورد مرگ از خوردن این عسل گزارش نشده اما می تواند باعث بیهوشی و کما گردد.
عسل دیوانه (mad honey) را بشناسید
این عسل در گذشته به عنوان یک صلاح در جنگ های باستان قبل از میلاد کاربرد داشته است. همچنین در جنگ های امپراطوری یونان، در میان جنگ های آناتولی شمالی و روم توسط فرماندهان سپاه برای مسموم کردن سربازان رو به رو استفاده می شده. علائمی مانند خستگی، گیجی بهم خوردن سیستم گوارش، مستی و بیهوشی سبب ناتوانی حریف در ادامه جنگ می گشته است.
همانطور که اشاره کردیم گرایانوتوکسین های موجود در رودندورون ها در عسل حاص از آن نیز موجود است و مصرف بیش از حد مجاز آن سبب به وجود آمدن مسمومیت و توهم در افراد می گردد. به همین دلیل عسل بهاره نپال را با نام mad honey یا عسل دیوانه می نامند.
عسل نپال در دوز درمانی و گیاهی آن در میان مردمان نپال هند، ترکیه ( که با نام deli bal شناخته می شود) و ژاپن و طب سنتی آنها جایگاه ویژه ای دارد و به عنوان یک مسکن طبیعی از آن استفاده های بسیار می شده.
از بین رفتن منابع عسل نپال
دلایل مختلفی می تواند باعث از بین رفتن گونه منحصر به فردی از عسل های طبیعی شود. برای مثال کم شدن نوع خاصی از گونه های گیاهی به دلیل تغییر شرایط محیطی یا تغییر بارش سالانه در یک منطقه و یا تغییرات اکوسیستم همگی از دلایلی هستند که می تواند تولید نوع خاصی از عسل را تهدید و در معرض انقراض قرار دهند.
برخی از محققین در مورد عسل نپال نیز معتقدند اگر اقدامات اصولی تری انجام نگیرد ممکن است شاهد از میان رفتن صنعت زنبور داری در هیمالیا باشیم.
با توجه به شرایط بسیار سخت برداشت عسل نپال از کندوهای کوهستانی و از بین رفتن بسیاری از شکارچیان عسل و تغییرات اکوسیستم از جمله گرم شدن زمین و آب شدن یخچال های کوهستانی و زیاد شدن فعالیت های انسانی و برداشت های بی رویه و غیر اصولی شکارچیان و از بین بردن کندوها، عسل هیمالیا کمیاب تر از پیش گردد.
مجموعه شاه بلوط قصد دارد با معرفی ناشناخته ترین عسل های طبیعی در جهان قدمی در جهت افزایش اطلاعات و آگاهی های شما خوانندگان عزیز بردارد و انواع و زوایای ناشناخته این محصول بی نظیر را به دیگران بشناساند. با شناخت بیشتر و داشتن اطلاعات کافی در مورد زنبورها، صنعت زنبورداری، عسل های جهان، ایران، منطقه و خواص درمانی آنها می توانید بهترین عسل ها را از طریق گروه تجاری عسل شاه بلوط تهیه و مصرف نمایید.
نویسنده : مهندس علی بهرامی