علت تنوع رنگ در عسل های طبیعی

حتما برای شما نیز پیش آمده که هنگام خرید عسل علاوه بر نام های گوناگون، از تنوع رنگ عسل های روی قفسه فروشگاه گیج شده باشید. همچنین ممکن است جملاتی نظیر اینکه عسل طبیعی رنگ تیره تری دارد یا عسل روشن تقلبی است را برای بازار گرمی بیشتر از جانب برخی فروشندگان شنیده باشید. در این مقاله قصد داریم علل تنوع رنگ عسل را بررسی کنیم و در انتها ببینیم واقعا رنگ عسل ملاکی برای انتخاب هست یا نه؟

دلیل طیف متنوع رنگ عسل

اختلاف رنگ در عسل های مختلف دلایل گوناگونی دارد که اصلی ترین آنها رنگ شهد گلی است که زنبور از آن نوشیده است. به دلیل تنوع پوشش گیاهی در ایران، عسل های بدست آمده از هر کندو به سبب استفاده از گیاهان خاص آن منطقه متفاوت است. طبیعی است عسلی که از شهد گل های آفتاب گردان به دست می آید از نظر طعم، عطر و رنگ با عسل بدست آمده از شهد گل های آویشن تفاوت داشته باشد. دامنه طیف رنگ عسل از سفید به انواع زرد ( زردنارنجی، زرد مایل به سبز، زرد طلایی…) کهربایی، عقیقی مایل به قرمز، قهوه ای روشن و تیره و حتی سیاه است.

عسل اقاقیا به سفیدی می زند، عسل بهار نارنج زرد طلایی است. عسل جنگل های مازندران زرد مایل به سبز، عسل آویشن عقیقی قرمز، عسل جنگل های اروپایی متمایل به قهوه ای است و عسل شاه بلوط رنگی قهوه ای تیره تا سیاه دارد. اما به طور کلی رنگ عسل ها را در دو دسته عسل های روشن و عسل های تیره طبقه بندی می کنیم. آنچه میان این دو دسته قرار می گیرد را کهربایی می نامیم که هر کدام از این گروه ها طیف های مختلفی را در خود جای می دهند.

لازم به ذکر است تمامی این عسل ها در صورت طبیعی بودن، عسل های خوب و با کیفیتی هستند که به علت تفاوت در شهد، گرده و شرایط محیطی، رنگ های مختلفی دارند. در نتیجه فاکتور رنگ به تنهایی نمی تواند ملاکی برای اصل یا تقلبی بودن عسل باشد.

تاثیر آب و هوا بر رنگ عسل

همانطور که گفته شد تنها نوع گل و محل استخراج عسل عامل تعیین کننده رنگ آن نیست. آب و هوای منطقه نیز می تواند بر رنگ نهایی محصول اثر گذار باشد، به طوری که ممکن است عسل یک گیاه در یک منطقه مشخص در مدت زمان یک سال با عسل همان گیاه و منطقه، در سال بعد  از نظر رنگ کمی تفاوت داشته باشد. کیفیت گرده و شهد با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه می تواند دستخوش تغییرات شود و یا فاصله از دریا و شدت نور آفتاب تابیده شده بر گل ها، میزان بارش سالانه و شرایط جوی همه در رنگ عسل تولیدی اثر گذار هستند.

بررسی رنگ عسل تک گل و چند گل

مکان کندو نیز می تواند در ایجاد رنگ محصول حائز اهمیت باشد. عسل های تک گل (مونوفلورال) که تنها از شهد یک گل جمع آوری می شوند رنگ نسبتا مشخص و ثابت تری دارند. وقتی کندو در یک مزرعه با پوشش صد در صدی از یک گیاه وجود دارد عسل حاصل از آن از نظر طعم و رنگ در نقاط مختلف نیز تقریبا یکسان خواهند بود. این در حالی است که عسل های چند گل در هر منطقه ویژگی های متنوعی می گیرند. عسل چند گل (پلی فلورال)، عسلی است که اسم آن بر اساس غالبیت گیاه منطقه نام گذاری می شود. طعم و رنگ و رایحه این عسل ها که در دل دشت ها و کوهستان ها تولید می شوند منطقه به منطقه متفاوت خواهد بود زیرا در این حالت شهد سایر گیاهان که زنبور از آنها تغذیه می کند نیز بر ویژگی های عسل دخیل است.

میزان مواد معدنی و اثر آن بر رنگ عسل

وجود مواد معدنی مختلف در ترکیبات عسل از دیگر عوامل تعیین رنگ محصول نهایی است. به طور کلی عسل ها با رنگ تیره تر املاح و مواد معدنی بیشتری دارند. البته این ابدا به معنی بی خاصیت بودن عسل های کمرنگ نیست. مواد معدنی تنها یکی از فاکتورهای کیفی عسل محسوب می شود. هر عسل  طبیعی خواص دارویی و درمانی و ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد. در نتیجه رنگ آن نمی تواند تنها فاکتور انتخاب و خرید عسل باشد.

دمای محیط عامل بعدی تنوع رنگ عسل ها

از سایر عوامل خارجی موثر بر رنگ عسل می توان به درجه حرارت محیط اشاره کرد. نگهداری عسل در دمای بالا می تواند سبب تیره شدن عسل شود.

به دلیل مقبولیت عسل تیره در میان مردم، گاهی فروشندگان عسل های خود را مدتی در انبارهای گرم نگهداری می کنند تا هنگام فروش رنگ تیره تری داشته باشد.

میزان رطوبت و رنگ عسل

منظور از رطوبت محیط هم می تواند رطوبت محل کندو و هم محل انبار عسل باشد که هر دو می تواند از عوامل تاثیرگذار بر رنگ عسل باشد. این می تواند دلیلی باشد که عسل های مناطق مرطوب مانند شمال کشور رنگ روشن تری نسبت به عسل مناطق بیابانی دارند.

شرایط نگهداری عسل و اثرات آن بر رنگ محصول

علاوه بر موارد گفته شده شرایط انبار و نگهداری عسل می تواند در رنگ آن تغییراتی ایجاد نماید. نگهداری طولانی از عسل موجب تیره تر شدن آن می شود. دمای بالا و خشکی هوا نیز سبب کم شدن روشنی عسل تازه می شود.

شروع تبلور و اندازه کریستال های موجود در عسل از دیگر عوامل دیگر تغییر رنگ است. رُس بستن عسل باعث سفید شدن تدریجی و کاهش شفافیت عسل می شود.

ویژگی های عسل های تیره و عسل های روشن 

همانطور که در بالا اشاره شده به طور کلی عسل را بر اساس رنگ به دو دسته تیره و روشن طبقه بندی می نماییم.

عسل شبدر، شاه بلوط، کنار و صنوبر تیره هستند و عسل اقاقیا، بهارنارنج و افرا کاملا روشن هستند.

عموما عسل های تیره رنگ، مزه قوی و شدید تری دارند و خواص آنتی اکسیدانی آنها بیشتر است و بیشتر در پخت و پز و شیرینی پزی کاربرد دارند و در کیک ها و شیرینی ها مانند شکر قهوه ای عمل می کنند.

عسل هایی با رنگ روشن همراه با عطر و طعم ملایم و مطبوع تری هستند. برای شیرین کردن انواع نوشیدنی ها و استفاده به صورت خام مناسب تر هستند.

انتخاب عسل بر اساس طعم و رنگ و رایحه کاملا سلیقه ای است. برای مثال مردم کشور ما عسل های تیره تر و معطر را بیشتر می پسندند در حالیکه در نظر سنجی ها، مردم آمریکا عسل های کمرنگ با طعم ملایم را ترجیح می دهند.

کدام رنگ عسل بهتر است؟

با توجه به توضیحات و مطالب بالا، احتمالا خود شما نیز نتیجه گرفته اید که رنگ عسل یک عامل متغیر است و که می تواند طی زمان تغییر کند و عموما نمی تواند به صورت مجزا، تعیین و تضمین کننده کیفیت عسل باشد. در صورتی که از اصل بودن عسل اطمینان حاصل کردید، به دنبال رنگ آن نباشید. همواره توصیه ما به شما مطالعه ویژگی های گل غالب و خواص درمانی و دارویی عسل است. که می توانید با مطالعه مطالب سایت ما بهترین عسل را بر اساس نیازهای خود شناسایی کنید. متخصصان ما نیز در مجموعه عسل شاه بلوط آماده اطلاع رسانی بیشتر و پاسخگویی به سوالات به شما هستند.

در پایان

رنگ برخی از عسل ها را باهم بخوانیم:

• عسل اقاقیا: سفید روشن و آبگون
• عسل افرا: لیمویی
• عسل اسپرس: لیمویی روشن تا زرد
• عسل میوه ها: زرد متمایل به قهوه ای
• عسل شبدر سرخ: زرد متمایل به قرمز
• عسل زیرفون: زرد متمایل به سبز
• عسل گل قاصد: نارنجی تا زرد براق
• عسل صنوبر: سبز تیره تا سیاه
• عسل آویشن: قرمز متمایل به قهوه ای
• عسل گندم: قهوه ای تیره تا سیاه
• عسل مرکبات: زرد کمرنگ
• عسل شبدر: بی رنگ و روشن
• عسل مریم گلی: کهربایی روشن یا تیره زرین
• عسل اکالیپتوس: تیره
• عسل گون: زرد
• عسل تمشک: زلال و سفید رنگ
• عسل زول: زرد روشن

البته همانطور که در متن اشاره شد رنگ عسل ها پارامتر ثابتی نیست و با توجه به سایر عوامل محیطی می تواند متفاوت از آنچه نام بردیم نیز تولید شود.

گرد آورنده: مهندس علی بهرامی