دلیل ممنوعیت عسل برای نوزادان و کودکان زیر 2 سال

فهرست مطالب

در مبحث عسل در تغذیه کودکان که در مقاله قبل به آن پرداختیم، با هم در مورد اثراث مثبت و بی نظیر عسل بر رشد و سلامت کودکان خواندیم. نکته قابل توجه و مهم که در متن زیر به بررسی آن میپردازیم محدودیت های استفاده از عسل برای نوزادان شیرخوار و کودکان زیر ۲ سال است. اگرچه عسل یکی از شگفت آورترین مواد خوراکی موجود در طبیعت است اما در استفاده از آن نباید زیاده روی کرد و محدودیت های مصرف آن را نیز باید به خاطر سپرد.

مصرف عسل در نوزادان

استفاده از عسل برای نوزادان و شیرخوارگان زیر ۱۲ ماه شدیدا ممنوعیت دارد. از نظر اکثر متخصصان این محدودیت تا ۲۴ ماهگی نیز کماکان ادامه دارد. بدن نوزادان و سیستم گوارش آنها تا سن ۲ سالگی همچنان در حال تکمیل است و گوارش آنها مانند بزرگسالان فعالیت نمی کند. برخی از افراد باور دارند از عسل که یک ماده خوراکی تقویتی و مکمل است می توانند برای تقویت نوزادان بهره ببرند در حالیکه این عمل می تواند به  آسیب های جدی و خطرات جبران ناپذیری ختم شود.

بوتولیسم نوزادان

عسل طبیعی و ارگانیک حرارت ندیده ممکن است حاوی تخم و اسپور باکتری کشنده ای به نام کلستریدیوم بوتولینوم باشد و می تواند بدون تولید سم مدتهای طولانی در عسل باقی بماند. هنگامی که نوزاد شیرخوار شما عسل مصرف کند، هاگ های این باکتری بعد از گذشتن از سد معده به روده کوچک راه می یابند و با تشکل کلونی خود، سم بوتولینوم را تولید می کنند که منجر به مسمومیت بوتولیسم در نوزادان می شود. این سم با حمله به نورون های عصبی از ارسال پیام های دستگاه عصب جلوگیری میکند. این وقفه در سیستم عصبی نوزاد رفته رفته منجر به اشکال در عملکرد عضلات و در موارد شدید فلج نوزاد می گردد و یا با ایجاد وقفه های تنفسی و اشکال در سیستم تنفس باعث تشنج های شدید و در پی آن آسیب های غیر قابل جبران مغزی در نوزادان می شود.

از آنجایی که معده نوزاد شما هنوز به طور کامل تکمیل نشده و آنزیم های معده او قادر به تجزیه برخی مواد نیستند، ورود این باکتری هولناک به سیستم گوارش او می تواند سبب مسمومیت و حتی مرگ نوزاد شود.

علائم بوتولیسم در نوزادان

علائم مسمومیت با کلستریدیوم بوتولینم ممکن است از ۳ تا ۳۰ روز بعد از خوردن عسل در نوزادان بروز کند که از مهم ترین این علائم به موارد زیر می توان اشاره داشت:

یبوست، بی حالی و ضعف عضلات، بی اشتهایی، گریه های طولانی در روزهای ابتدایی. با گذشت زمان و پیشترفت مسمویت شاهد کاهش تحرکات نوزاد، ریزش بزاق دهان، آویزان شدن فک و کند شدن عمل بلع و مکیدن هستیم. ناتوانی در کنترل سر و گردن و ایجاد شوک های تنفسی به خصوص در خواب از علائم جدی است که باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

در صورتی که متوجه شدید نوزاد و کودک زیر ۲ سال شما به هر نحوی عسل خورده است و یا علائم گفته شده را مشاهده کردید بدون وحشت زدگی اولین کار مراجعه به متخصص کودکان است. با ارائه توضیحات درست، زمان و مقدار مصرف در صورت تشخیص به موقع خطر جدی کودک شما را تهدید نخواهد کرد.

پس از مراجعه به پزشک همچنان به علائم گفته شده توجه داشته باشید و شیردهی به نوزاد را ادامه دهید زیرا شیر مادر با خاصیت آنتی باکتریایی خود می تواند با این باکتری مقابله کند و شدت بوتولیسم را کم کند. همچنین قند موجود در شیر مادر به رشد و تکثیر فلور طبیعی روده نوزاد کمک می کند تا از تکثیر سم جلوگیری کنند.

عسل درخوراکی ها

مادران جوان توجه کنند ممکن است در مواد اولیه برخی تنقلات مانند کیک ها و بیسکوئیت های آماده از عسل استفاده شده باشد. شاید این مقدار بسیار ناچیز و کم اهمیت باشد اما همین نیز می تواند سلامت فرزند شما را به خطر بیاندازد. لطفا قبل از خوراندن هرگونه ماده خوراکی فراوری شده به کودک زیر دوسال، مواد موجود در آن را مطالعه بفرمایید. چنانچه عسل آلوده به هاگ باکتری در محصول استفاده شده باشد این باکتری به محض ورود به بدن کودک شروع به تکثیر می کند. در مراحل پخت محصول باکتری ها از بین خواهند رفت اما آندوسپورهای خاموش این باکتری سرسخت به درجه و حرارت پخت نیز مقاوم بوده و دست نخورده در محصول باقی می ماند و منتظر اولین شرایط مناسب برای تشکیل کلونی باکتریایی می مانند و معده نوزادان به دلیل نداشتن آنزیم های کافی بستر مناسبی برای رشد آنها است.

علاوه بر مبارزاتی که در معده و روده فرد بزرگسال علیه این باکتری انجام میگیرد، کبد و صفرا نیز نقش به سزایی در ایجاد ایمنی دارند. در نوزاد زیر ۲۴ ماه آنزیم های صفراوی و کبدی نیز توان مقابله و خفیف سازی رشد و اثرات سمی باکتری را ندارند.

کلستریدیوم بوتولینوم در بزرگسالان

همانطور که گفته شد عسل طبیعی ممکن است حاوی مقادیر بسیار کم هاگ های این باکتری باشد. این هاگ های برای بزرگسالان و همچنین کودکان بالای ۲ سال خطر جدی ای به همراه ندارد زیرا سیستم گوارش قادر به دفع آن از بدن است. با این حال توصیه پزشکان متخصص برای کودکان زیر ۴ سال همچنان استفاده از عسل های طبیعی اما حرارت دیده است. مصرف عسل های پاستوریزه ریسک خطر و مسمومیت را به حداقل می رساند.

در صورتیکه بسیار مشتاق گنجاندن عسل در رژیم غذایی کودکتان هستید تنها کافی است کمی صبور باشید و بعد از ۲۴ ماهگی با خیالی آسوده از فواید بی نظیر آن در تغذیه کودک خود بهره مند شوید. توجه داشته باشید بعضی افراد از همان سال های اولیه زندگی خود به عسل و فراورده های عسل حساسیت دارند. در صورتیکه کودک شما بعد از ۲ سال نیز با خوردن عسل دچار مشکل و آلرژی شد ربطی به مسمومیت باکتریایی ناشی از کلستریدیوم ندارد.

حساسیت کودکان به عسل

برخی از حساسیت های کودکان به عسل شامل:

تورم دهان و گلو، سرخی و ورم چشم ها همرا با خارش، دل درد ، تب، بی قراری و اضطراب، تپش قلب، برافروختگی های پوستی و گرفتگی بینی و سینوسی است.

هرچند بروز این علائم و حساسیت ها معموملا بسیار نادر است اما بهتر است بعد از پایان دو سال و شروع اولین دفعات مصرف عسل برای کودک به این علامت های آلرژیک نیز توجه بفرمایید.

گرد آورنده: مهندس علی بهرامی