عسل ارگانیک چیست ؟

کلمه ارگانیک به زبان انگلیسی میانه باز می گردد که در زبان یونانی (به لاتین organikos) که در دهه 1510 میلادی  به معنای عضو یا ابزار به کار رفته است. معنای کلمه ارگانیک به عنوان موجودات زنده ارگانیزه اولین بار در سال1778 میلادی ثبت شده است. همچنین به عنوان عدم استفاده و دور بودن از کودها وآفت کش های شیمیایی در سال 1831 میلادی به ثبت رسیده است. (ویکی پدیا، دانش نامه آزاد)

به چه عسلی ارگانیک گفته می شود؟

• به عسلی ارگانیک گفته می شود که در کندوی زنبور عسل از هیچ گونه مواد پلاستیکی  مانند قاب ها، درپوش کندو، درپوش دریچه و … استفاده نشود.
•  زنبورستان در مناطقی مستقر گردد که تا شعاع ۳ الی ۱۰ کیلومتری هیچ گونه کشت دست انسان وجود نداشته باشد.
• منطقه عاری از هرگونه کود شیمیایی و سموم کشاورزی باشد. (آفت کش ها)
• در زنبورستان جهت پیشگیری و درمان از هیچ گونه داروی شیمیایی استفاده نشده باشد.
• بعد از برداشت، عسل در ظرف پلاستیکی نگهداری نشود.

از کجا بدانیم عسل ارگانیک است؟

عسل ارگانیک به هیچ وجه با خوردن و تست کردن آن قابل شناسایی نیست. فقط باید منبع تولید کننده از مجوزهای ارگانیک برخوردار باشد.

ملاحظات

داشتن گواهی ارگانیک نیز صرفا دلیل بر این نیست که تولیدکننده همان محصول را به شما تحویل دهد. بعضاً با داشتن همان گواهی، عسل دیگری به مشتری عرضه می شود. تنها راه خرید عسل ارگانیک که در جهان از آن استفاده می کنند این است که محصول از یک تولید کننده و برند معتبر خریداری گردد.

یکی از معتبرترین گواهینامه ها در جهان، گواهی عسل ارگانیک EU کشور آلمان می باشد.

 برند شاه بلوط محصولات خود را مطابق با این گواهی ارگانیک عرضه و گارانتی می نماید.

عسل طبیعی چیست؟

عسل  طبیعی به عسلی گفته می شود که زنبور از شهد گلها برای ذخیره عسل استفاده کرده باشد و هیچ گونه تغذیه دستی (شربت) به زنبور عسل برای افزایش تولید عسل داده نشود.

راه های شناخت عسل طبیعی

جهت خرید عسل طبیعی باید به نکات زیر توجه داشته باشیم:

• عسل طبیعی دارای عطر است. (البته برخی از گیاهان که زنبور از آنها شهد می آورد، فاقد عطر زیاد است. مانند گون و قنقال و …)
• عسل تازه  به دلیل داشتن PH  پایین  گلو را می زند.
• ساده ترین روش خرید از منابع معتبر یا برند معتبر است.
• عسل طبیعی بعد از گذشت زمان رُس می کند (شکرک می زند).
• آزمایشگاه معتبر
•   ۲۰ دقیقه بعد از مصرف در بدن انرژی زایی بالایی احساس می شود.
• وقتی عسل طبیعی را مزه مزه می کنید، به جز شیرینی طعم مطبوعی نیز دارد.
• وقتی عسل را از ظرفی به ظرف دیگر میریزیم پر از حباب می شود.

آیا روش های سنتی برای شناخت عسل صحیح است؟

روش های مرسوم که در کشور ایران از آن برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی انجام می گیرد هیچ گونه پشتوانه علمی ندارد.

مثلا برخی می گویند عسل باید کش بیاید. یا برخی میزان رطوبت و مرغوبیت عسل را به وسیله برگرداندن شیشه عسل محک می زنند.

عسل های شمال کشور رطوبت بالا داشته و رقیق هستند و عسل های کوهپایه یا دشت غلیظ می باشند، بنابراین محیط اطراف زنبورستان بر غلظت عسل تاثیر مستقیم دارد. رطوبت عسل بر کیفیت درمانی آن نیز تاثیرگذار می باشد ولی به تنهایی دلیل بر بی کیفیتی آن نیست.

آیا عسل طبیعی شکرک می زند؟

«شکرک زدن» در عسل های طبیعی اصطلاح نادرستی است. در عسل های طبیعی واژه «رس کردن» به کار می رود. در واقع این پدیده را تبلور یا بلوری شدن (کریستالیزاسیون) می نامند.

با توجه به اینکه ۷۰ درصد عسل از قند تشکیل شده ،باید حالت جامد داشته باشد، اما در شرایط بسیار شکننده به صورت مایع درآمده است. به همین علت در شرایط مطلوب این تغییر یعنی شکرک زدن رخ می دهد.

شکرک زدن و سفید شدن عسل نتیجه تشکیل بلورهای گلوکز منوهیدروژنه است که با توجه به کیفیت و شرایط نگهداری عسل،  از نظر تعداد بلورها، شکل و ابعاد تفاوت دارند.

چرا برخی از عسل ها دیر و برخی زود شکرک می زنند؟

هرچه مقدار آب (رطوبت) در عسل کمتر و مقدار گلوکز عسل بالاتر باشد عمل شکرک زدن سریعتر صورت می گیرد، همچنین دما نقش مهمی ایفا می کند. چرا که شکرک زدن بالای ۲۵ یا زیر ۵ درجه سانتی گراد صورت نمی گیرد. دمای مناسب برای شکرک زدن عسل حدود ۱۴ درجه سانتی گراد است.

هر چقدر عسل خوب صاف شده باشد و دانه های گرده و ذرات موم داخل آن نباشد عمل تبلور دیرتر صورت می گیرد.

عسلی که شکرک بزند حتما عسل خالص است و عسلی که شکرک نزند ممکن است خالص و یا ناخالص باشد به طور کلی همه عسل های خالص شکرک می زنند، ولی مدت لازم برای شکرک زدن در عسل های مختلف باهم فرق می کنند.

(عسل آفتابگردان و کلزا زیر یک ماه شکرک می زنند، عسل اقاقیا بیش از ۲ سال طول می کشد تا رس کند.)

دلیل اصلی شکرک زدن وجود دیاستاز و قند گلوکز آن است. دیاستاز ذرات خیلی ریز عسل را به خود جذب کرده و باعث رس کردن می شود.

عسل شکرک زده مصرف کنیم یا رقیق؟

برای اینکه هم از حرارت ندیدن عسل و وجود گرده گل در عسل و طبیعی بودن آن اعتماد داشته باشیم بهتر است از عسل رس شده یا به اصطلاح عوام از عسل شکرک زده استفاده کنیم. در بیشتر کشورهای اروپایی از اینگونه عسل ها استفاده می شود.

چگونه عسل شکرک زده را به حالت طبیعی برگردانیم؟

اگر مقداری عسل شکرک زده در منزل داریم، میتوانیم به چند طریق آن را به حالت اولیه یعنی به صورت سیال و روان برگردانیم.

• عسل را در یک ظرف شیشه ای یا استیل ریخته لای یک پارچه سیاه می پیچیم و در برابر نور خورشید قرار می دهیم، گرمای آفتاب رفته رفته عسل را به حالت طبیعی بر می گرداند.
• در زمستان می توانیم ظرف عسل را در فاصله ی یک متری از بخاری منزل قرار دهیم، حرارت بخاری آرام آرام آن را به حالت سیال بر می گرداند.

-یادآور می شود که آب کردن عسل به وسیله داغ کردن آن روی آتش (حرارت مستقیم) اشتباه است و با انجام این کار، تمام مواد مغذی از جمله دیاستازهای آن را از بین می بریم.

چرا در فروشگاه ها عسل سیال یا روان است؟

یکی از راه های جلوگیری از شکرک زدن عسل حرارت دادن به صورت غیر مستقیم است که برای مدت ۳۰ دقیقه در دمای حدود ۶۰ درجه (توسط دمای بخار) قرار می گیرد، سپس از صافی بسیار ریزی عبور می دهند. واین کار برای مدت زیادی جلوی رس کردن را می گیرد و به عسل آسیبی نمی رسد.

چگونه عسل را نگهداری کنیم؟

این یکی از سوال هایی است که برای بیشتر مصرف کنندگان پیش می آید. اول باید بدانیم که عسل از موارد نادری است که در آن هیچگونه میکروب، باسیل یا ویروس قادر به زندگی نیست. این را هم باید بدانیم که عسل با وجود شیرین بودن ماده ای اسیدی است و این ماده اسیدی در فلزات باعث خورندگی می شود، بجز ظرف استیل. بهتر است عسل در ظروف استیل، شیشه ای، سفال یا لعاب دار نگهداری شود.

دوم باید درب ظرفی که عسل در آن نگهداری می شود کاملا محکم بسته شود. با توجه به اینکه عسل یک ماده رطوبت دوست است، با باز بودن در ظرف عسل رطوبت را به خود جذب می کند و این کار باعث رقیق شدن آن می شود، همین امر موجب می شود محیط مناسبی برای رشد قارچ و کپک زدن فراهم گردد.

آیا عسل را در یخچال نگهداری کنیم؟

عسل نیازی به نگهداری در یخچال ندارد، چون فاسد شدنی نیست و اگر هم این کار را انجام دهیم می بایست در ظرف عسل را محکم ببندیم تا رطوبت یخچال باعث خراب شدن آن نشود.

بهترین دمای نگهداری عسل

بهینه دمای نگهداری عسل بین ۷ تا ۱۲ درجه سانتی گراد است.

عسل با موم بهتر است یا عسل صاف؟

جویدن عسل به همراه موم آن برای بیماری ها و ناراحتی های مجاری تنفس فوقانی و به ویژه زکام سودمند است، در رابطه با سینوزیت مزمن نیز از قدیم عسل همراه با موم استفاده می شده است.

• باتوجه به اینکه موم حالت روغنی مانند دارد و تمام آلودگی های شیمیایی و آفت کش ها و داروهای زنبورداری در آن رسوب می کند، با مصرف آن به همراه عسل ممکن است به بدن آسیب برسد، بنابراین بهتر است عسل را به صورت صاف شده مصرف کنیم.
• موم در بدن هیچ موجود زنده ای به جز پروانه موم خوار هضم نمی شود و بعد از خوردن آن دفع می گردد. ما با مصرف موم هم هزینه زیادی صرف خرید آن کرده ایم و هم باعث هدر رفتن موم شده ایم. زنبور عسل برای تولید هر کیلو موم، ۱۲ کیلو عسل مصرف می کند.

چرا بعضی از موم ها سفید و بعضی تیره رنگ هستند؟

دلیل اصلی این موضوع میزان استفاده از آنها است، هر چقدر زمان بیشتری از استفاده آنها بگذرد، رنگ آن تیره و سیاه تر می شود. این به دلیل وجود تخم ریزی مکرر ملکه داخل حجره های موم است که بعد از هر بار تخم ریزی، زنبورها یک لایه از بره موم را برای ضدعفونی در حجره ها به کار می برند و یک لایه از لارو زنبورها داخل آن باقی می ماند و باعث تیرگی رنگ موم ها می شود.

برای مصرف موم سیاه بهتر است یا سفید؟

موم های سفید یا زرد رنگ به دلیل عدم آلودگی برای مصرف توصیه می گردند.

چرا بعضی از عسل های با موم کرم می زنند؟

پروانه موم خوار یکی از آفت های موم زنبور عسل است. پروانه در داخل حجره های موم که در آن گرده گل وجود دارد تخم ریزی می کند تا لاروهای آن بعد از خروج از تخم از موم تغذیه کنند و سرعت تکثیر آنها بسیار بالاست. جهت جلوگیری از آسیب زدن پروانه به موم بهتر است موم هایی که در آن گرده وجود ندارد خریداری شود. بعد از خرید عسل با موم آن را در جای خنک نگهداری کنیم یا عسل آن را بریده بر روی آن را شهد بریزیم.

انرژی زایی عسل

عسل حاوی حدود ۳.۱۵ کیلو کالری به ازای هر گرم است.

وزن مخصوص عسل ۱.۴۲ تا ۱.۴۴ گرم در سانتی متر مکعب است.

خواص تغذیه ای و رژیمی

عسل با طعم خوشایند و کیفیت بالایی که دارد، یکی از غذاداروهای مهم به شمار می رود. میزان کربوهیدرات های موجود در عسل، انرژی آن را بسیار بالا برده است. کلیه ترکیبات عسل کاملا جذب بدن انسان می شود که آن را از دیگر غذاها متمایز کرده است.

بزرگترین فایده  عسل این است که کربوهیدرات های اصلی آن (فروکتوز و گلوکز) از طریق دستگاه گوارش بدون هیچگونه تخمیر قبلی جذب می شود. خاصیت عسل برای افراد دارای بنیه ضعیف (کودکان و افراد مسن) و بیماران دچار التهاب پانکراس و کاهش فعالیت های آنزیم روده مفید است.

آنزیم های عسل به طور همزمان در فرایند هضم معده ای – روده ای غذا شرکت دارند.

ویژگی های درمانی عسل

ترکیبات شیمیایی گوناگون عسل روی انواع فرایند های بیولوژیک بدن تاثیر می گذارند. توصیه می شود که عسل اندک اندک مصرف شود و آن را مدتی در دهان نگه دارند.

میزان مصرف عسل در روز

اندازه مصرف عسل در روز ۶۰ تا ۱۰۰ گرم است. در فعالیت های سخت فیزیکی و یا فشار های روانی افزایش میزان مصرف به ۱.۵ گرم  (تا حداکثر ۲ گرم) به ازای هر کیلو وزن بدن مجاز است.

میزان مصرف عسل روزانه برای کودکان

مصرف عسل برای نوزدان زیر یک سال ممنوع است. برای کودکان ۱.۵ گرم به ازای هر کیلو وزن بدن است. میزان مصرف روزانه باید به ۲ تا ۳ بار در روز تقسیم شود.

نویسنده : مهندس علی بهرامی