عسل ها با منشاء های گوناگون گیاهی توسط زنبوهای عسل تولید می شوند. برخی از عسل ها نام آشناتر و برخی ناشناخته هستند. مجموعه شاه بلوط با هدف معرفی انواع عسل های تک گل قصد دارد در شناخته شدن هرچه بیشتر این محصول شگفت انگیز قدم بردارد. عسل اسپرس ممکن است نامی باشد که کمتر در میان مردم شناخته شده باشد. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید تا با ویژگی ها و خواص آن بیشتر آشنا شویم.
گیاه اسپرس کوهی
گیاه اسپرس معروف به یونجه فریدون گیاه علفی چند ساله با قاعده چوبی و خاردار به فرم پشته ای. گل های صورتی با رگه های بنفش که در اوایل بهار رویت می شود. گیاه مولد شهد و گرده با جذابیت بسته به منطقه و شرایط دمایی متفاوت خواهد بود. ساچمه های گرده زرد تا نارنجی رنگ. با توجه به گل دهی این گونه در مناطق کوهستانی و گل دهی در بهار محدودیت دماهای پایین در ارتفاعات بالا منجر به کاهش جذابیت این گونه خواهد شد. جنس اسپرس Onobrychis با دارا بودن بیش از ۱۳۰ گونه چند ساله و یک ساله در نواحی شمالی گسترش دارد و مرکز تنوع آن در اوراسیا، شرق مدیترانه و غرب آسیا می باشد.
ارقام و پراکندگی
در ایران جنس اسپرس دارای ۶۳ گونه، که ۱۳گونه آن یکساله و ۵۰ گونه از آن چند ساله است که در مناطق آب و هوایی مختلف پراکندگی یافته اند. تعدادی از گونه های این جنس دارای ارزش علوفه ای بوده و در کنترل فرسایش خاک موثرند. برخی گونه ها نیز ارزش بالایی در زنبورداری دارند. این گیاه در شهرستان های فریدن، اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، شهرکرد، دماوند و زنجان و طالقان قابل کشت است.
اسپرس علوفه ای
یکی از گونه های گیاه اسپرس است که گیاهی مقاوم به خشکی و سرما در کشاورزی محسوب می شود. ارزش بالایی در زنبورداری خصوصا تولید شهد و گرده دارد. اسپرس از جذاب ترین گیاهان تیره نیام داران برای زنبورعسل است. فعالیت زنبورعسل بر روی گل های اسپرس از اولین ساعات صبح شروع شده و حتی بعد از غروب خورشید نیز ادامه دارد.
خواص دارویی گیاه اسپرس
اسپرس اگرچه ممکن است در دسته گیاهان دارویی طبقه بندی نشود اما خواص درمانی جالبی دارد که در طب سنتی از آن استفاده می شود. برای مثال برای بهبود قولنج، تحریک اشتها و درمان لاغری های ناشی از بی اشتهایی، درمان زردی و یرقان، افزایش توان و میل جنسی کاربرد دارد. همچنین از آن به صورت ضماد برای دردهای مفصلی، رماتیسمی و درد کیسه بیضه استفاده می شود. دیگر آنکه جوشانده اسپرس برای بهبود سردرد و درمان کم خونی کاربرد دارد.
عسل اسپرس
عسل اسپرس عسل تک گل تولید شده از گیاه خورو اسپرس است. این عسل نیمه شفاف با درخشش طلایی است که سریعا متبلور می شد و پس از تبلور مانند ۸۰درصد عسل های رُس بسته به رنگ سفید و کرم و خامه ای مانند تغییر می یابد. همراه با عطری از گل ها و رایحه ای جذاب، طعمی شیرین و دلپذیر و بسیار ملایم، مناسب برای جایگزینی با قندهای مصنوعی و شکر.
ترکیبات شیمیایی عسل اسپرس
عسل اسپرس سرشار از مواد معدنی، انواع ویتامین ها مانند A,C,K,E و ترکیبات تخمیر شده است و برخلاف بقیه عسل ها ساکارز و مالتوز آن کاهش یافته است. عناصری مانند آهن، مس، پتاسیم و سدیم، فسفر، روی اسید فولیک، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، اسید آسکوربیک در آن یافت می شود. همچنین اسیدهای ضروری موجود در آن شامل گلوتامیک، آسپارتیک، والین و لیزین، لوسین، فنیل آلانین، آرژنین، پرولین و… است. همچنین آنزیم هایی مانند آمیلاز، امولسین، پکیتاز و اینورتاز در آن با درصد قابل توجهی وجود دارند.
خواص درمانی عسل اسپرس
همانطور که اشاره کردیم وجود مواد تخمیر شده در عسل اسپرس باعث تمایز آن از سایر عسل های طبیعی می شود از این رو ویژگی های منحصر به فردی در این عسل یافت می شود که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک به سیستم غدد درون ریز بدن
- افزایش توان و عملکرد عضلات
- کمک به سیستم ایمنی بدن
- تقویت و ارتقا سیستم عصبی
- کمک به ترمیم بافت ها و بازسازی سلول ها
- از بین بردن نشانه های امراض عفونی و ویروسی
- درمان آنفولانزا و بیماری های تنفسی
- درمان اختلالات دستگاه گوارش
- کاهش نفخ و دردهای شکمی
استفاده های غیر خوراکی از عسل اسپرس
از این عسل مانند سایر عسل های طبیعی می توان برای مصارف خارجی مانند موارد زیر بهره جست.
- درمان زخم ها و آسیب های پوستی
- از بین بردن سلولیت و ناهمواری های پوست از طریق ماساژ سطحی
- برطرف کردن جای زخم، جوش و اسکار
- ضدعفونی کردن و بهبود سریع تر زخم ها
ویژگی های عسل اسپرس
رنگ (قبل از رُس کردن): از زرد روشن تا قرمز بسته به نوع اسپرس
طعم: شیرین خفیف
رایحه: شدید، مطبوع و همراه با بوی گل
طبع: گرم
زودرُس
ساکارز: بالای ۵ درصد
زمان گلدهی: ماه ۲-۷
مدت گلدهی: دو هفته
رنگ گرده: زرد مایل به نارنجی تا قهوه ای
موارد منع مصرف:
عسل طبیعی ماده ای پرفایده برای بدن است که عموما مصرف آن برای کسی مشکلی به همراه نخواهد داشت با این حال زیاده روی در مصرف هر ماده غذایی می تواند در نهایت برای بدن مضر باشد. مصرف عسل اسپرس برای همه افراد مجاز است بجز موارد زیر:
افراد دارای آلرژی به عسل و محصولات زنبورعسل
نوزادان و کودکان زیر ۲ سال
افراد مبتلا به دیابت
افراد مبتلا به بیماری چاقی
در پایان: یادآور می شویم منظور از عسل در متن بالا عسل طبیعی خام و حرارت ندیده است که بدون تقلب و دخالت انسان تنها توسط زنبورهای عسل تولید می شود. همچنین رُس بستن عسل نشانه تقلبی یا مصنوعی بودن آن نیست که در مقاله های پیشین به طور مفصل درباره فرایند تبلور و رُس بستن، تقاوت آن با شکرک و راه های تشخیص این دو صحبت کرده ایم که می توانید متن مقاله را در سایت شاه بلوط مطالعه فرمایید. علاوه بر این متذکر می شویم مجموعه عسل شاه بلوط با داشتن سال ها تجربه در زمینه زنبورداری و تولید عسل طبیعی آماده ارائه راهنمایی های تخصصی به شما مشتریان گرامی است و می توانید به صورت حضوری و غیر حضوری محصولات ما اعم از انواع عسل های طبیعی، ژل رویال، موم، بره موم و انواع دیگر محصولات مانند عسل های آجیلی، عسل های میوه ای و… را خریداری فرمایید. (لیست کامل محصولات در سایت موجود است)
نویسنده : مهندس علی بهرامی