عسل باریجه و خواص آن

گیاه شناسی

باریجه گیاه یک ساله، یک پایه، تا ارتفاع ۱۰۰ سانتی متر است. برگ های اولیه باریک و ضخیم ولی برگ های کامل دارای بریدگی های زیاد و به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از کرک های متراکم ریز و کوتاه. به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر و نسبتا معطر. خوشه گل متراکم و دارای گل های نر و ماده معطر به رنگ زرد. بر روی ساقه های گل دهنده در اثر گزش حشرات خراش های طبیعی ایجاد می شود که در نتیجه آن شیرابه ترشح شده از آن را باریجه اشکی می نامند. باریجه اشکی سفید متمایل به زرد یا زرد متمایل به سبز و مایل به قرمز است. در اثر برش طولی یا عرضی شیرابه ای غلیظ شبیه به عسل با بویی تند و نافذ به رنگ قهوه ای تیره ترشح می شود که به باریجه نرم یا باریجه عسلی معروف است.باریجه دارای ارزش دارویی و صنعتی زیادی است و زنبورعسل با جمع آوری باریجه اشکی از این صمغ جهت ساخت بره موم استفاده می کند که دارای عطر و طعم بسیار قوی و ارزش دارویی بالایی است.

گونه ها و پراکندگی

جنس کما ferula در ایران نزدیک به ۳۳ گونه چند ساله دائمی دارد که غالبا در مناطق کوهستانی و گاهی بیابانی پراکنده اند. از این تعداد حدود ۱۵ گونه انحصاری ایران است و دیگر گونه های آن علاوه بر ایران در آناتولی، آسیای مرکزی و افغانستان می روید. از گونه های مهم می توان به آنقوزه، گندکما، کما ایرانی، کما معطرو کما بینالودی اشاره کرد.

گونه ایرانی آن بسیار ارزشمند است و بسته به تراکم و منطقه سهم موثری در تولید شهد و گرده ورودی به کندو دارد. گندکما نیز که در مناطق دشت و نیمه خشک کشور می روید علاوه بر خواص دارویی به لحاظ تولید شهد و گرده در زنبورداری دارای اهمیت است.

ترکیبات شیمیایی گیاه باریجه

از اصلی ترین و منحصر به فرد ترین ترکیبات موجود در باریحه الئوگم رزین است که از رزین، صمغ و اسانس تشکیل شده است.

 همچنین در این گیاه محتوی انواع الکل های ترپنی، استرهای تیول، هیدروکربن،  کارن و هیدروکربن هایی مانند میرسن، پاراسیمن، لیمونن و ترپینولن است.

خواص گیاه باریجه

عسل باریجه با طبعی گرم و خشک با نام علمی Ferulagummosa با نام های محلی قاسنی یا قسنی خواص درمانی و دارویی بسیاری دارد و در نسخه های طب سنتی دیده می شود. از خواص این گیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ملین
• رفع تنگی نفس و سرفه
• بهبود خلط سینه و نرم کننده سینه
• تقویت کننده معده
• ضد تشنج
• جهت خرد کردن سنگ کلیه و مثانه
• درمان سرفه و تنگی نفس
• ضد درد
• ضد باکتری
• ضد قارچ

دیگر مصارف باریجه

از این گیاه به طور گسترده در تولید و ساخت اسانس طبیعی استفاده می شود همچنین به عنوان طعم دهنده در صنعت غذایی کاربرد دارد. علاوه بر این باریجه گیاهی است که در غذای دام ها نیز مصرف شده و باعث ازدیاد شیر آنها می شود.

باریجه سال ها است که در صنعت لوازم آرایش و ساخت عطر و ادکلن مورد استفاده است و نقش تثبیت کننده رایحه عطرها را ایفا می کند.

در مصارف صنعتی نیز به سبب داشتن خاصیت رزینی در فرمولاسیون ساخت انواع خاصی از چسب ها نیز مصرف دارد.

عسل باریجه

عسل باریجه که بیشتر در مناطق کوهستانی، شمال شرق و شمال غرب کشور تولید می شود برای افراد سرد مزاج مناسب است و خواص بی نظیری دارد که در ادامه به آن می پردازیم.

این عسل معطر باعث تقویت عمومی بدن و سیستم ایمنی می شود. با پوکی استخوان مبارزه می کند و اثرات ضدعفونی کنندگی، ضد درد و ضد تشنج دارد.

برای بیمارانی که مشکل معده دارند بسیار مناسب است، یبوست های مزمن را درمان می کند و مشکلاتی نظیر بواسیر را بهبود می بخشد.

عسل باریجه برای زنان

مصرف عسل باریجه برای بانوان مفید است، خاصیت قاعده آور دارد باعث تقویت بنیه می شود، درد رحم را کاهش می دهد و انرژی از دست رفته در دوران قاعدگی را به بدن بازمی گرداند. زایمان را تسهیل کرده و خوردن آن باعث افزایش شیر در مادران جوان می گردد. خوردن عسل طبیعی باریجه می تواند در کنترل علائم سندروم پیش از قاعدگی موثر باشد. خستگی و بی حالی را از بین می برد. در ساخت گلبول های قرمز خون موثر است و تا حدی خون از دست رفته را جایگزین می کند. (مصرف گیاه و صمغ باریجه در دوران بارداری توصیه نمی شود از این رو بهتر است بانوان باردار برای مصرف عسل باریجه نیز با پزشک خود مشورت داشته باشند)

دفع سنگ کلیه و مثانه

عسل تک گل باریجه که خواص این گیاه را دارد برای مشکلاتی کلیوی خصوصا سنگ کلیه بسیار مفید است. با تصفیه خون و دفع سموم از کلیه از ساخت رسوبات جلوگیری می کند و برای انسداد کلیه و دفع سنگ ماده غذایی موثری است. خوردن این عسل سوزش ادرار را تسکین می دهد و مانند یک ضد درد طبیعی، درد کلیه را تا حدی آرام می کند. همچنین با خاصیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی خود عفونت دستگاه و مجاری ادراری را از بین برده و بدن را پاکسازی می کند.

ویژگی های عسل باریجه

• رنگ: مایل به  زرد
• طعم: شیرین و مطبوع
• عطر: مایل به تند
• طبع: گرم
• درصد ساکارز: زیر ۲ درصد
• دیر رس
• زمان گلدهی: ماه ۲-۴
• مدت گلدهی: ۲ تا ۳ هفته

نویسنده : مهندس علی بهرامی