تاثیر عسل بر بیماری دیابت

عسل ماده ای شیرین و غلیظ است که توسط زنبوران عسل از شهد گل ها و گیاهان جمع آوری می شود و پس از تغییر شکل در سلول های مومی کندو ذخیره می شود. این محصول که در تمام کشورها و فرهنگ ها نوعی ماده شفابخش محسوب می شود غنی از انواع کاملی از مواد مغذی است که در زمینه های مختلف به کمک انسان می آید و برای برطرف کردن بسیاری از بیماری ها و پیشگیری از امراض مختلف کاربرد دارد. در این مقاله به بررسی مصرف عسل در بیماران دیابتی می پردازیم. پیش از شروع بهتر است به طور خلاصه دیابت را بشناسیم.

دیابت چیست؟

به زبان خیلی ساده دیابت نوعی بیماری مزمن محسوب می شود که در آن بدن توانایی استفاده و ذخیره قندهای ساده را ندارد. در این صورت گلوکز در سطح خون تجمع می کند و باعث افزایش قند خون می شود. این بیماری  را می توان به دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری تقسیم بندی نمود.

دیابت نوع ۱ یا دیابت شیرین

در این بیماری خود ایمنی که اغلب به دلایل ژنتیکی ایجاد می شود، فرد به مصرف انسولین وابسته است زیرا بدن به طور کامل تولید انسولین را متوقف کرده است. نشانه های این نوع از دیابت معمولا از ۲۰سالگی ظاهر می شود و بیمار باید به صورت روزانه انسولین تزریق کند. در این بیماری انسولین توسط لوزالمعده ترشح نمی شود و میزان قند خون افزایش می یابد. (انسولین هورمون تنظیم کننده و کنترل کننده قند خون است که گلوکز را از خون گرفته و با ذخیره آن به صورت گلیکوژن باعث کاهش قند خون می شود)

دیابت نوع ۲

در این حالت از بیماری، با وجودی که بدن فرد قادر به ساخت انسولین هست اما توانایی استفاده از آن را به خوبی ندارد و بدن به آن پاسخ نمی دهد. در این حالت تعداد گیرنده های انسولین در بدن بیمار کمتر از حالت طبیعی است. عموما در افراد بالای ۴۰ سال آغاز می شود. چاقی، اضافه وزن، بی تحرکی و استرس می تواند این بیماری را تشدید کند.

دیابت بارداری

نوع سوم این بیماری، دیابت بارداری است. این حالت در دوران حاملگی و بدون داشتن سابقه بیماری در فرد بروز می کند که بر رشد جنین اثرگذار است و می تواند منجر به مشکلات تنفسی و ناهنجاری های مادرزادی شود. همچنین عدم توجه به دیابت بارداری سبب بروز زایمان زودرس می شود. اگر مادر در این مرحله برای درمان دیابت اقدام نکند در آینده به دیابت نوع ۲ مبتلا می شود.

آیا عسل برای بیماران دیابتی مفید است؟

طی سال های گذشته تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است. برخی از پزشکان معتقدند عسل نیز مانند سایر قندها برای بیماران دیابتی مضر است. اما پژوهش های اخیر فرضیه ای برخلاف این نظر دارند. در تحقیقات گسترده ای که درمورد عملکرد عسل بر قند خون صورت گرفته  ثابت کرده است که عسل طبیعی می تواند میزان انسولین را افزایش دهد و قند خون و فروکتوزامین را کاهش بدهد. این نشان می دهد عسل نه تنها باعث کنترل قند خون برای بیماران دیابتی نوع ۱ می شود، بلکه اختلالات متابولیکی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ را نیز بهبود می بخشد.

بعد از انجام این پژوهش ها سوال اصلی برای این بیماران مطرح می شود که افراد دیابتی مجاز به مصرف چقدر عسل هستند؟

درست است که مصرف عسل طبیعی برای بیماران دیابتی فوایدی دارد و جایگزینی برای قندهای مصنوعی مانند شکر سفید و قند نیشکر و… است. اما باید در نظر گرفت مصرف بی رویه و بیش از حد آن می تواند منجر به آسیب های بدنی و افزایش علائم بیماری در آنها شود. بیماران دیابتی همواره باید مصرف قندها و کربوهیدرات خود را کنترل کنند.

از آنجا که عسل نوعی کربوهیدرات محسوب می شود افراط در آن سبب افزایش ناگهانی قند خون می شود که می تواند در بیماران دیابتی منجر به شوک، بیهوشی، آسیب های مغزی، کما و حتی مرگ شود.

باتوجه به اینکه ممکن است در تولید عسل تخلفاتی مانند افزودن شربت شکر به محصول نهایی رخ دهد بهتر است افراد دیابتی و حتی افراد سالم نیز در خرید عسل توجه بسیاری داشته باشند و عسل خام و طبیعی را از فروشندگان مورد اعتماد تهیه کنند. شاه بلوط با ارائه طبیعی ترین و با کیفیت ترین عسل ها از کندو تا سبد غذایی شما، مراقب سلامت شما و خانوادتان است.

مصرف مجاز عسل برای بیماران دیابتی

همانطور که گفتیم زیاده روی در مصرف عسل می تواند مشکلاتی برای این گروه از افراد ایجاد کند. پروفسور مایک مک اینس در کتاب انقلاب عسل این میزان را به شرح زیر بیان می کند:

مصرف ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری عسل در روز برای افراد دیابتی کافی است.

بهتر است این میزان عسل در سه وعده در اختیار بدن قرار بگیرد.

• یک تا دو قاشق از آن صبح به هنگام صبحانه ترجیحا همراه با میوه .
• یک قاشق پیش از به خواب رفتن. (مقاله لاغری در خواب با عسل را مطالعه نمایید)
• دو الی سه قاشق نیز در طول روز و همراه با میان وعده هایی مانند میوه یا غذای پخته شده.

وی با تاکید بر این موضوع که درصد کل نیازهای براورده شده از قندهای ساده نباید از ۱۰درصد تجاوز کند مصرف عسل را برای بیماران دیابتی محدود کرده است.

شاخص گلایسمیک (glycemic index)

سیستم گوارش ما کربوهیدرات های پیچیده را تبدیل به قندهای ساده مانند مونوسکاریدها می کند، این مواد برای انرژی زایی وارد خون می شوند. شاخص گلیسمی یا شاخص قندی  که با نماد  (Gl) نشان داده می شود سرعت ورود این قندهای ساده به خون را بیان می کند و به شما کمک می کند تا متوجه شوید کربوهیدرات های غذا با چه سرعتی به ترکیبات ساده تر مانند گلوکز تبدیل می شوند و کربوهیدرات با اثرگذاری آرام (خوب) را از کربوهیدرات با اثرگذاری سریع (بد) را از هم تشخیص دهید.

این عدد در مواد غذایی از ۰ تا ۱۰۰ تقسیم بندی می شود:

کمتر از ۵۵= کم (خوب)

بین ۵۶ تا ۶۹= متوسط

بیشتر از ۷۰= بالا (بد)

رژیم غذایی با شاخص Gl پایین در بیماران دیابتی نوع ۱و۲ سبب کاهش سطح چربی خون و همنین قند خون آنها می شود در نتیجه آن کنترل اشتها به تاخیر افتادن گرسنگی و کاهش وزن است.

همچنین موادی که شاخص گلیسمی پایینی دارند مانند برخی از عسل ها، بادام زمینی و اکثر مغز ها ،حبوبات، غلات کامل، سبزیجات بدون نشاسته مانند کرفس و نخودفرنگی و… سطح انسولین و مقاومت به انسولین را کاهش می دهند.

عسل دیابتی

بعد از توضیح درباره شاخص گلیسمی لازم است بدانیم غذاهای مختلف Gl متفاوتی دارند. هرچه این عدد بالاتر باشد سرعت بالا رفتن قندخون بعد از مصرف آنها بالاتر است. عسل های مختلف از گیاهان متنوع دارای شاخص گلیسمی متنوعی از محدوده ۷۰ تا ۳۰ هستند. این یعنی رنج پایین شاخص تا متوسط.

احتمالا تا به حال نام عسل دیابتی را شنیده باشد. اما باید بگویم این عسل در واقع نوع خاصی از عسل نیست که در بازار برای بیماران دیابتی تولید شده باشد. عسل هایی که به نام عسل دیابتی معروف شده اند در واقع عسل هایی با فاکتورهای گلوکز و ساکارز مناسب تر و Gl پایین هستند. عموما عسل های دیررس شاخص گلیسمی پایین تری دارند.

توجه داشته باشی فرایند حرارت دادن شاخص گلیسمی عسل را بالا میبرد. پس در هنگام خرید حتما از فروشنده بخواهید عسل خام و حرارت ندیده در اختیارتان قرار دهد.

انواع عسل های مناسب برای افراد دیابتی

همانطور که در بالا اشاره کردیم شاخص گلیسمی در عسل های مختلف بسته به منشا آنها متفاوت است. عسل مناسب برای بیماران دیابتی عسل هایی با نسبت فروکتوز بالا و Gl پایین هستند.

عسل های دیر رس مانند:

• عسل شاه بلوط
• عسل اقاقیا
• آویشن
• کانولا
• قنقال
• گشنیز
• گون
•  زرشک
•   عناب
• رازیانه

وعسل وحشی (که مختص به مناطق بارانی نباشد و ساکارز بالایی نداشته باشد) گزینه های مناسب تری برای بیماران دیابتی هستند. شما می توانید برای مشورت در خرید بهترین عسل برای سلامتی خود، با همکاران ما در محموعه شاه بلوط مشورت نمایید.

عسل های ممنوع برای بیماران دیابتی

باید توجه داشت مصرف خودسرانه عسل در بیماران دیابتی می تواند منجر به ایجاد مشکلات جدی در این افراد شود. برای مثال مصرف عسل مانوکا به دلیل داشتن ماده ای به نام متیل گلیوکسال (MGO) برای بیماران مبتلا به قند خون ممنوع است.

(برای اطلاعات بیشتر درباره MGO مقاله عسل مانوکا را مطالعه فرمایید.)

عسل های حرارت دیده و پاستوریزه نیز برای مبتلایان به دیابت توصیه نمی شود.

چند توصیه برای بیماران مبتلا به قند خون

– در بیماران دیابتی توصیه بر این است تا زمانی که قندخون آنها بالاست عسل مصرف نکنند و بهترین زمان مصرف عسل زمانی است که سطح قندخون نرمال است.

– در صورتیکه در رژیم غذایی خود عسل را انتخاب کرده اید در کنار آن از سایر مواد قندی استفاده نفرمایید.

– برای داشتن خیالی آسوده تر می توانید عسل را همراه با دارچین میل کنید تا از افزایش قند خون جلوگیری کند.

– در هنگام افت قندخون عسل طبیعی یکی از بهترین محصولاتی است که برای جلوگیری از شوک انسولین می توان به بیماران دیابتی داد.

– قبل از مصرف عسل بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنید.

در پایان توجه داشته باشید عوامل متعددی در تشدید بیماری دیابت نقش دارند. علاوه بر رعایت رژیم غذایی مناسب، تغییر شیوه زندگی می تواند در بهبود علائم و مشکلات نقش اساسی داشته باشد. ورزش کردن، خواب مناسب و دور شدن از استرس و اضطراب در کنار تغذیه درست می تواند شما را در رسیدن به بدنی سالم تر و زندگی بهتر کمک نماید.

نویسنده : مهندس علی بهرامی