موم یکی از محصولات جانبی زنبورعسل است که توسط زنبورهای کارگر از غدد زیرشکمی و موم ساز آنها تولید می شود که اصلی ترین کاربرد موم در کندو در ساخت شان ها به عنوان محل ذخیره عسل و گرده گل و پرورش نوزادان و لاروها است. موم عسل بیرون از کندو نیز فواید گوناگونی برای انسان دارد که در متن زیر به آنها می پردازیم.
شرایط تولید موم
سن زنبورها: زنبورها در ۱۲ تا ۱۸ روزگی قادر به ساخت موم هستند.
دمای محیط: بهترین دمای برای ساخت موم بین ۳۳ تا ۳۶ درجه سانتیگراد است.
خواص موم زنبورعسل برای بدن انسان
موم زنبور یک محصول جامد با بوی مشابه عسل و بدون مزه، اکثرا به رنگ زرد متمایل به کهربایی است. از موم به عنوان یک ماده بی اثر نام برده می شود. زیرا دستگاه گوارش انسان قادر به هضم و تجزیه ملکول های آن نیست و بدون هیچ تغییری پس از خوردن، دفع می شود اما این به آن معنی نیست که موم زنبورهیچ منفعتی برای ما ندارد. مواد محلول در آن به تدریج در مسیر دهان و در مواجهه با بزاق و دستگاه گوارش آزاد می شود و بدن از آنها بهره مند می گردد. نکته جالب در مورد موم این است که خواص سودمند آن از طریق پوست نیز قابل جذب است. به همین دلیل است که امروزه موم زنبورعسل در لوازم آرایشی و ساخت کرم ها و لوسیون ها و ماسک های زیبایی جایگاه قابل ملاحظه ای دارد که در مقاله ای جداگانه به آن می پردازیم.
موم زنبور نیز مانند عسل دارای خواص آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریایی قوی است. که برای مقابله با بسیاری از بیماری ها و امراض و حتی سرطان ها موثر هست و با مواد زیانبار بدن مبارزه می کند.
موارد پیشنهاد مصرف موم به صورت جویدنی و یا موضعی
- رفع مشکلات لثه
- برطرف کردن سرفه های خلطی
- تنگی نفس
- کمک به مشکلات کبدی
- گرفتگی و خشکی گلو
- برونشیت
- رفع چین و چروک های سطحی پوست
- رفع جای سوختگی و زخم های پوست
- درمان نقرس
- بهبود بواسیر و شقاق
- ضد خارش و التهابات ناشی از گزش حشرات
- تمیز کننده محل زخم های سطحی
- ضد درد موضعی
- از بین بردن زگیل
اثرات موم زنبور عسل بر دهان و دندان
جویدن موم دهان را خوشبو می کند و باعث جرمگیری دندان ها می شود. تحقیقات جدید ثابت کرده است که مصرف موم برای جلوگیری از پوسیدگی و پلاک دندان مفید است. این ماده با مهار باکتری استرپتوکوک های دهانی از پوسیدگی دندان و یا پیشروی پوسیدگی های قدیمی جلوگیری می کند. در گذشته از موم زنبورعسل به عنوان پاک کننده طبیعی دندان استفاده می کردند. جویدن موم همچنین سبب استحکام لثه ها و رفع برفک دهان می شود.
جویدن و مزه کردن آن با رایحه عسل گونه خود میل به سیگار کشیدن را در افراد سیگاری کم می کند و با معطر کردن حفره دهان، بوی بد دود سیگار را از بین می برد.
موم و افزایش متابولیسم
مصرف فراورده های تولید شده از موم زنبور عسل مانند شکلات ها و آدامس های جویدنی و نقل ها باعث افزایش ترشح بزاق و ازدیاد ترشح آنزیم ها و اسید معده در جهت هضم غذا می شود و در پی آن شاهد زیاد شدن سوخت و ساز بدن، افزایش گردن خون هستیم.
جویدن موم در زمان سرماخوردگی
مصرف فراورده های مومی سبب پاکسازی مسیر سینوسی و حلق و بینی شده و در دوران سرماخوردگی، زکام و سینوزیت جویدن آن توصیه می شود. برای این کار می توانید از عسل های حاوی موم استفاده کنید و موم آن را به مدت ۱۵ دقیقه مانند آدامس بجوید. خاصیت ضدباکتریایی موم باعث برطرف شدن گلودرد های ناشی ازعفونت می گردد.
موم زنبورعسل و درمان اگزما
موم نیز مانند عسل دارای خواص آنتی باکتریایی قوی است که این امر باعث شده برای رفع التهابات پوستی و اگزما مفید باشد و با از بین بردن باکتری های سطح پوست شرایط بهتری برای ترمیم بافت پوست مهیا کند. وجود مقادیر حتی اندک گرده گل در این محصول به رفع اگزما های پوستی کمک می کند و باعث تغذیه بهتر محل آسیب دیده می گردد.
ساخت ماسک های خانگی که از موم زنبور در آن استفاده شده است همچنین باعث رطوبت رسانی، کاهش خشکی و کم شدن آکنه پوست می شود.
کاهش کلسترول خون با موم زنبورعسل
با اینکه موم در دسته مواد خنثی طبقه بندی می شود اما مصرف آن برای بدن می تواند بسیارسودمند باشد. آزاد شدن آنزیم های موم زنبورعسل در بدن به متعادل شدن کلسترول خون کمک می کند. همچنین آلیفاتیک اسیدهای و اسید های چرب موجود در موم کلسترول بد (LDL) موجود در خون را کاهش می دهد و سبب افزایش کلسترول خوب (HDL) در خون می شود.
درمان دردها مفصلی با موم زنبورعسل
خاصیت ضدالتهابی موم باعث می شود یکی از گزینه های مناسب برای کاهش دردهای مفاصل و استخوان ها باشد. با قرار دادن موم ذوب شده و یا بستن محل با باندهای آغشته به موم می توان التهاب مفصلی را کاهش داد. این روش حتی برای درمان آرتریت روماتوئید به عنوان یک راه خانگی در کنار درمان های پزشکی کاربرد دارد. به خصوص اگر در کنار موم از عسل طبیعی و بره موم نیز استفاده شود اثرگذاری آن بیشتر است (در مورد خواص بره موم مفصلا صحبت خواهیم کرد).
مصارف موم زنبورعسل در صنعت
علاوه بر خواص موم زنبورعسل برای بدن، امروزه استفاده صنعتی از آن نیز رواج بسیاری دارد. ازآنجایی که موم از نظر خوراکی ماده ای خنثی محسوب می شود به خواص تغذیه ای آن خیلی پرداخته نشده است. اما این محصول جانبی زنبورعسل ویژگی های منحصر به فردی دارد که جدا از صنعت زنبور داری و استفاده در کندوها، در سایر صنایع نیز جایگاه مناسبی دارد. آنقدر استفاده و عملکردهای آن زیاد و متنوع است که تقاضا از عرضه بیشتر شده و صنعتگران مجبور به ساخت موم های مصنوعی شده اند که قابل ذکر است کیفیت هیچ یک از موم های مصنوعی به هیج وجه قابل مقایسه با موم های طبیعی نیست.
موم زنبور عسل در داروسازی
امروزه از موم طبیعی برای ساخت روکش قرص ها کاربرد دارد و باعث می شود بلعیدن قرص آسان تر شود و زمان آزاد شدن مواد شیمیایی به تاخیر بیفتد و تا قبل از رسیدن به معده در بدن حل نشود و خنثی بودن آن باعث می شود با مواد شیمیایی تداخلی نداشته باشد.
موم زنبور عسل در شمع سازی
استفاده از موم برای ایجاد روشنایی در تمدن های گذشته سابقه دیرینه دارد. موم زنبور عسل به آهستگی می سوزد، بوی مطبوعی دارد و شمع های تولید شده از آن عمر طولانی تری دارند. قبل از تولید پارافین از مشتقات نفتی، شمع های پارافینی در سراسر جهان ساخته و استفاده می شد.
استفاده از موم در نساجی
جایگاه موم در نساجی نیز از مواردی است که از گذشته تا کنون مورد توجه بوده و در سال های اخیر مجددا بسیار محبوب گشته است.
آغشته کردن نخ به موم زنبورعسل باعث افزایش استحکام آن می شود. پارچه تولید شده از این نخ ها خاصیت ضد لک پیدا می کنند. میزان چروک شدن پارچه های نخی را کم می کند. علاوه بر این پارچه هایی که در تولید آنها از موم استفاده شده است خاصیت ضدآب پیدا می کنند. به دلایل گفته شده استفاده از موم در این صنعت رونق مجدد گرفته است.
موم زنبورعسل و صنعت غذایی
یکی از محصولاتی طبیعی که می توان در بسته بندی مواد غذایی از آن استفاده کرد موم زنبور است. همچنین از موم برای پوشش داخلی وسایل فلزی مانند مخزن های نگهداری در کارخانه های صنایع غذایی برای جلوگیری از خوردگی آنها با اسیدهای موجود در مواد خوراکی مثل آبمیوه ها و لبنیات استفاده می شود.
موم زنبور در شیرینی پزی و تولید کاغذهای روغنی نیز کاربرد دارد.
همانطور که گفتیم مصارف موم زنبور در صنایع مختلف بسیار بالاست. تولید کنندگان در حوزه های مختلفی مانند ریخته گری،رنگ، چاپ، کاغذ و جوهر، واکس، جلادهنده ها، قالب سازی و… نیز از موم برای بالاتر بردن کیفیت محصول خود استفاده می کنند.
گردآورنده : مهندس علی بهرامی