در مقالات پیشین در خصوص خواص عسل طبیعی برای درمان انواع زخم ها نوشتیم که چگونه از گسترش عفونت و ویروس جلوگیری می کند و باعث التیام زخم و پوست می شود. همانطور که قول داده بودیم در این مقاله از پانسمان با عسل را می نویسیم و مصارف آن را در پزشکی بررسی می کنیم.
سابقه استفاده از عسل برای درمان زخم ها و امراض پوستی به تمدن های اولیه بر می گردد و عسل طبیعی در تمام تاریخ جزء جدایی ناپذیری در زندگی انسان بوده است و در نسخه های به جا مانده از زمان های دور نیز همیشه عسل جایگاه ویژه ای داشته است.
امروزه نیز با گسترش علم پزشکی و انجام مطالعات و تحقیقات جدید اثرات درمانی عسل به طور کامل ثابت شده است به طوری که از آن در پزشکی نیز استفاده می شود.
پانسمان با عسل در خانه
همانطور که اشاره کردیم سابقه استفاده از عسل به هزاران سال پیش بر می گردد.عسل طبیعی با خاصیت ضدباکتریایی خود، تنظیم اسدیته پوست و اکسیژن رسانی به زخم باعث از بین رفتن رطوبت داخل زخم و کشته شدن میکروارگانیسم های داخلی زخم می شود.
عسل محیطی است با غلظت بالا، اسیدی و حاوی چند نوع آنتی بیوتیک، آنزیم های تجزیه کننده مواد پروتئینی و طیف وسیعی از مواد مغذی می تواند بدن را برای بهبود سریع تر زخم ها، بریدگی ها و سوختگی ها کمک کند. مالیدن عسل خالص به محل آسیب و بستن روی زخم در التیام آنها فرایندی است بسیار موثر. در دستورهای فراوان به جامانده از طب سنتی مالیدن ضمادهای عسل به صورت لایه ای نازک روی زخم و یا سوختگی و پانسمان آن با باندهای تمیز یک تا چند بار در روز تا بهبود کامل می تواند راهی آسان و کم هزینه در خانه باشد. (لازم به ذکر است برای درمان زخم های عفونی، سوختگی های شدید و آسیب های پوستی گسترده حتما مراجعه به پزشک الزامی است)
پانسمان با عسل در دنیای پزشکی
در کشورهای پیشرفته و همچنین کشور خودمان نیز پژوهش های بالینی در این خصوص صورت گرفته است و نتایج جالبی از آن بدست آمده است.
در دنیای پزشکی امروز عسل جایگاه ویژه خود را به طور علمی و ثابت شده پیدا کرده است. به طوری که پژوهش های بسیاری بر این محصول انجام گرفته است و مقالات فراوانی نیز در این زمینه نوشته شده است.
در بیمارستان فارابی و شهدا کرمانشاه تحقیقی بر روی ۲۹ بیمار با زخم های فشاری درجه ۲ و ۳ صورت گرفت. افراد به دو گروه درمان وکنترل تقسیم شدند، برای ۱۵ نفر(گروه درمان) از بیماران پانسمان با عسل آغاز شد و برای ۱۴ نفر نیز (گروه کنترل) پانسمان هیدروکلوئید انجام گرفت. زخم های هر دو گروه تا ۵ هفته کنترل ودر انتها میزان بهبودی هر دو گروه سنجیده شد.
بعد از ۵ هفته مشخص شد گروه درمان که در پانسمان آنها از عسل استفاده شده بود شیب سرعت بهبود تندتر و وضعیت ترمیم بهتری داشته اند. آثار به جا مانده از زخم ها نیز در این گروه نتایج قابل قبول تری از خود نشان داده بود. نتیجه نهایی هر دو گروه در درمان تقریبا یکسان بوده با این تفاوت که راحتی تهیه، مقرون به صرفه بودن و طبیعی بودن پانسمان با عسل موجب شد به عنوان گزینه مناسب تر و بهتری در درمان و تمیم زخم ها معرفی شود.
در کشور نیوزلند استفاده از عسل مانوکا یکی از روش های جا افتاده در پزشکی است. پانسمان با عسل باعث می شود بوی بد زخم از بین برود و در هنگام تعویض پانسمان نیز از چسبیدن زخم جلیری می کند و همچنین موجب بند آمدن سریع تر خونریزی زخم های باز می شود.
این ماده طبیعی به سبب داشتن هیدروژن پراکسید و خاصیت آنتی باکتریال خود زخم ها را ضدعفونی کرده و با از بین بردن باکتری ها مانع از تجمع و تولید آمونیاک در زخم شده و در نتیجه بوی آزاردهنده ای از زخم متساعد نخواهد شد.
در بررسی های انجام شده عسل مانوکا برای پانسمان و درمان زخم های دیابتی نیز بسیار مفید است، سوختگی های درجه دو و سه را زیر نظر کادر پزشکی التیام می بخشد و برای بهبود زخم های ناشی از جراحی نیز بسیار کاربرد دارد به طوریکه حتی در برخی افراد بعد از استفاده از عسل جای برش نیز به طور کامل از بین رفته است.
عسل استریل چیست؟
با اینکه در درمان های خانگی از عسل های طبیعی استفاده می شود و این روش پیشینه تاریخی کهنی دارد اما استفاده از این محصول در جایگاه پزشکی نیازمند داشتن فاکتورهایی است تا با علم روز دنیا همخوانی داشته باشد.
محصولات و مشتقات تولید شده از عسل در دنیای پزشکی به طور کامل جایگاه خود را پیدا کرده است و انواع گازهای استریل آنتی باکتریال عسلی، کرم ها و ژل های حاوی عسل، گازهای ورقه ای آغشته به عسل استریل، ورقه های پانسمان پیشرفته حاوی عسل و صدها محصول دیگر از مواردی هستند که امروزه در سراسر دنیا در حال تولید هستند.
در این محصولات از عسل های استریل شده و استاندارد استفاده می شود تا از وجود ذرات خارجی در عسل و ایجاد عفونت ثانویه جلوگیری شود. همچنین به دلیل خطر زخم با بوتولیسم به سبب وجود اسپور کلستریدیوم بوتولیسم در عسل، در سیستم پزشکی استفاده از عسل استریل پیشنهاد می شود. عسل استریل محصولی آزمایشگاهی است که برای مصارف پزشکی به طور کامل سترون می شود تا کادر درمان با خیالی راحت از آن استفاده کنند و خطر بروز هر گونه مشکل ثانویه را به صفر می رساند.
استفاده از عسل علاوه بر مقرون به صرفه بودن و طبیعی بودن نسبت به مواد شیمیایی طول و دوره درمان را نیز کاهش می دهد.
برای درمان کدام زخم ها از عسل استفاده کنیم؟
سوختگی ها
کورک ها
زخم های ناشی از جراحی
زخم های وریدی و دیابتی
زخم های ناشی از عفونت فولیکل مو
زخم های فشاری (زخم بستر)
مجدد لازم به ذکر است برای استفاده از عسل برای درمان های خانگی با پزشک خود مشورت کنید تا نوع و شدن زخم بررسی شود و در صورت بروز مشکلات شدید پیش از استفاده از انجام هرگونه درمان خانگی حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
توصیه های استفاده از عسل در پانسمان
- از عسل استریل استفاده کنید و یا بانداژهای آماده آغشته به عسل را از داروخانه ها تهیه نمایید.
- عسل را مستقیما رو زخم نمالید بلکه ابتدا عسل استریل شده را روی گازهای مخصوص پانسمان مالیده و سپس روی زخم بگذارید. (مگر در مورد زخم های بسترعمیق که آسیب پوست بسیار شدید است در ابتدا لازم است حفره ایجاد شده را با عسل پرکنید که لازم است طریقه صحیح این کار را ز پرستار و یا بهیار خود فرابگیرید)
- پیش از دست زدن به زخم و شروع پانسمان دست ها و اطراف زخم را ضدعفونی نمایید.
- پانسمان را چند نوبت در روز تعویض کنید تا اثرگذاری آن بیشتر شود.
- در صورتیکه فرد به عسل حساسیت شدید و آلرژی دارد به هیچ عنوان از عسل برای پانسمان زخم های او استفاد نکنید.
نویسنده : مهندس علی بهرامی